Chuyện ở trong phòng ngôn ngữ

Thầy giáo – khách hàng, thưa lịch trình ngữ văn trung học tập hạ tầng dạy dỗ học viên phát hiện kể từ ghép và kể từ láy khá giản dị và đơn giản, chứ sở hữu gì phức tạp. Sách giáo khoa chỉ dẫn kể từ ghép là những kể từ được dẫn đến bằng phương pháp ghép những giờ đồng hồ sở hữu mối liên hệ cùng nhau về nghĩa. Còn kể từ láy là những kể từ phức sở hữu mối liên hệ láy âm trong những giờ đồng hồ được ghép lại – hoặc thưa cách tiếp là việc tái diễn ngữ âm một thành phần hoặc toàn cỗ kiểu dáng ngữ âm giờ đồng hồ gốc. Rồi anh trích dẫn, như GS. TS Đỗ Hữu Châu nói: “Từ láy thành phần hoàn toàn có thể là kể từ láy âm tức là láy nhưng mà phụ âm đầu thì níu lại, còn vần thì không giống, như: đẹp nhất - xinh xắn, xinh - xinh xẻo. Từ láy thành phần hoàn toàn có thể là kể từ láy vần, nếu như vần được níu lại, còn phụ âm đầu thì không giống, như: túng - lúng túng (vần ung), chỏng - lưa thưa (vần ong), rối - hồi hộp (vần ôi)”(1). Trong ngữ pháp giờ đồng hồ Việt thì “từ láy toàn cỗ là kể từ láy nhập cơ sở hữu sự tái diễn trọn vẹn của tiếng”. Như: xanh lơ – xanh lơ xanh lơ, tím – tim tím(2). Còn Nguyễn Thiện Giáp thì nói: “Đây là những kể từ tổng hợp sở hữu sự ứng trọn vẹn đằm thắm 2 trở nên tố; như: ầm ầm, ào ào, oang oác, khò khò, pho pho, hu hu, rần rần, đùng đùng…”(3). 

 Tìm được gì nhập kể từ điển

Anh chúng ta gia chủ thưa, phức tạp vì chưng khó khăn phân biệt rẽ ròi đằm thắm kể từ ghép và kể từ láy, cũng chủ yếu GS. TS. Đỗ Hữu Châu mang đến rằng: “Có những kể từ láy 2 âm tiết, phụ âm đầu và vần của những âm tiết cơ tuy rằng vẫn theo như đúng quy tắc láy, tuy nhiên thanh điệu của bọn chúng ko phù phù hợp với quy tắc group thanh thì không phải đang được là kể từ láy đôi bàn chân chủ yếu. Thí dụ: “mơ màng”, “mơ mộng”, “lanh lợi”, “êm đềm”, “âu sầu”, “ủ rũ”… hoàn toàn có thể này là những kể từ ghép nhưng mà cả hai hình vị đều sở hữu nghĩa (“mơ”, “màng”, “mơ”, “mộng”, “âu”, “sầu”…) hoặc là kể từ gốc Hán “lanh lợi”. “Lại sở hữu một vài kể từ 2 âm tiết cực kỳ phù phù hợp với quy tắc láy song về âm và thanh điệu tuy vậy cả hai âm tiết đều sở hữu nghĩa (hoặc lúc bấy giờ hoặc trước cơ sở hữu nghĩa) như “đền đài”, “gậy gộc”, “mưa móc”, “thuốc thang”, “chùa chiền”, “hỏi han”, “ngặt nghèo”, “vung vẩy”, “nhảy nhót”. Sau này tất cả chúng ta tiếp tục thấy cả về chân thành và ý nghĩa, những kể từ này vừa phải tương tự với chân thành và ý nghĩa của một loại kể từ ghép vừa phải tương tự với chân thành và ý nghĩa của một kể từ láy. Đây là những tình huống trung lừa lọc đằm thắm kể từ ghép và kể từ láy”(4). Anh cười cợt, sở hữu những kể từ đem nguyên tố “lưỡng tính” như thế, học viên hoàn toàn có thể vấn đáp kể từ ghép hoặc kể từ láy đều nên gật đầu. Không phức tạp là gì! Nói đoạn, anh bước lại kệ sách - anh sở hữu một kệ sách rất rộng, phủ kín 2 mặt mũi tường – rút rời khỏi cuốn Từ điển kể từ láy giờ đồng hồ Việt(5), thưa những kể từ bên trên đều sở hữu nhập cuốn này, và phân tích và lý giải còn tóm lại, ko thiệt thấu đáo, như kể từ “lanh lợi”, giải thích: tt. (ph). Linh lợi. Cậu nhỏ nhắn nhìn thông minh, mưu trí – tr. 244; “gậy gộc”: dt. Đoạn tre, tuy vậy mộc được đánh giá như là 1 trong loại tranh bị nhằm đánh; côn (nói khái quát) – tr. 142; “chùa chiền”: dt. Chùa (nói khái quát) – tr. 92; “hỏi han”: đgt. Hỏi để hiểu, nhằm phân trần sự quan hoài (nói khái quát) – tr. 167; “nhảy nhót”: đgt. Nhảy vì chưng những động tác trẻ em, vui vẻ và yêu thích – tr. 388; “vung vẩy”: đgt. Đưa qua quýt mang lại rất nhiều lần liên tục một cơ hội bất ngờ (thường nói tới tay, chân) – 561… Giải mến như vậy và xếp toàn bộ nhập kể từ láy.

Đến phía trên tôi mới mẻ nhập cuộc chất vấn, địa thế căn cứ nhập đâu nhằm phân tích và lý giải những kể từ bên trên ko nên kể từ láy? Anh thưa, như kể từ “chùa chiền”, giải thích: “chùa”: căn nhà chứa chấp loại riêng rẽ, sở hữu sãi và vãi ở thờ Phật, tụng kinh. Còn “chiền” cũng đều có nghĩa: thiền, miếu, điểm tu hành theo đòi đạo Phật. Nói “chiền gia” hoặc “thiền gia” là chỉ người tu hành(6). Vậy cả hai kể từ đều sở hữu nghĩa. Hoặc kể từ “hỏi han” – lâu ni nhiều người thưa kể từ “han” tách riêng rẽ thì “han” không tồn tại nghĩa, nên “hỏi han” là kể từ láy, tuy nhiên dò xét hiểu đã cho chúng ta biết “hỏi” là “ngỏ điều cho tất cả những người đáp điều mình thích biết”(7). Còn “han” tức là “hỏi tới”, “nói tới”(8) – Truyện Kiều Nguyễn Du sở hữu viết: "Trước xe cộ lơi lả han chào” (câu 925) – “han chào” là xin chào chất vấn. Vậy “hỏi han” là “hỏi cho biết thêm việc này việc kia”(9). Hai kể từ “hỏi” và “han” đều sở hữu nghĩa. Vậy “chùa chiền” hoặc “hỏi han” đâu còn là một kể từ láy. Nếu thưa như GS.TS Đỗ Hữu Châu thì đó là loại kể từ đem chân thành và ý nghĩa trung lừa lọc rồi – phức tạp vượt lên trước chứ! Từ cơ, người viết lách bài bác này ước rằng, những căn nhà thực hiện tự điển cần thiết chú thích thiệt thấu đáo, cặn kẽ, hỗ trợ cho học viên dễ dàng bề tra cứu vãn.

Võ Nguyên

 Nguồn: (1), (4): Đỗ Hữu Châu. Từ vựng – ngữ nghĩa giờ đồng hồ Việt. Nxb GD, 1981, tr. 40, 43; (2): Ngữ pháp giờ đồng hồ Việt. Nxb KHXH, 1993, tr. 56; (3): Từ vựng học tập giờ đồng hồ Việt. Nxb ĐH và THCN, 1985, tr. 93 – 94; (5): Viện Ngôn ngữ học tập. Nxb Giáo dục đào tạo, 1995; (6), (7), (9): Lê Văn Đức – VN tự động điển, Nhà sách Khai Trí, TP. Sài Gòn, 1970; (8): Huình - Tịnh Paulus Của – Đại Nam quốc âm tự động vị, TP. Sài Gòn, 1895. Còn VN tự động điển của Lê Văn Đức cũng giải thích: “han” là chất vấn thăm hỏi, xin chào chất vấn, như “han chào”, cũng đều có Khi thưa “han hỏi” – Hàn huyên han chất vấn.